Sézè sé ki piébwa ?

— Par Daniel M. Berté —

« A force de regarder les arbres, je suis devenu arbre et mes longs pieds d’arbre ont creusé dans le sol de larges sacs à venin de hautes villes d’ossements… » Aimé Césaire – Cahier d’un retour au pays natal

« A fos gadé piébwa, man vini an piébwa »
Sé sa Emé Sézè di dan liv i matjé
Men i pa di lamenm ki piébwa i té yé
Man pété tet pou sav kilès i divini

Ki piébwa ki ni “pié’y ki trasé an fon tè
Dé gran sak vlen di gran lavil ki fet an zo”
Man gadé dan « Kayé pou an déviré Bòkay » 
Pou wè si’y té vini piébwa ki man konnet :

Gayak ki moun ka pwan pou yo pé sa fè ma
Mawoganni ki ka pousé adan lé fon
Fonmajé ki piébwa ki ka palé tou ba 
Bawobab ki tala ka monté Mòn Aka ?

Akasia tou piti ki pa ka fè gwo pié
Pié-koko ki anmen balé niaj an sièl gri
Griyavié-bwa ki ka pousé adan gran bwa
Bwa Moudong ki anlè bòdaj Laviè Léza ?

Zamana ki lévé bòkay Man Dézafi
Fidjié-modi ki ka anvayi lé lakou
Koubari ki prézan pou pé ba’w an bel pal
Palmié-wayal pli gran ki di i pani met ?

Metsiyen bòd-lanmè ki ka bwilé lapow
Powyié ki ka ba’y planch pou moun pé sa fè kay
Kaylsédra pou swagné moun kouché anlè flan
Flanbwayan ki ni flè koulè wouj balizié ?

Zié-mwen za wè osi bon dot model piébwa
Gran oben tou-piti, bien laj oben étwet
Man konnet dot piébwa ki sé pé èt Sézè
Men man pa jwenn tala dontokel i palé

An piébwa ki ni “pié’y ka trasé an fon tè
Dé gran sak vlen di gran lavil ki fèt an zo” !?
Sézéwolog souplé, an pal man ka mandé
Si yonn di zot touvé’y, mèsi di fè-mwen sav

Daniel M. Berté 140619