Étiquette : Daniel M. Berté

Bel ek bon lanné 2023 ba tout moun

— Par Daniel M. Berté —

Tan 2023

Nou za pasé an patjé mové pas
– Nou pa ped fwa
Nou za sibi an kantité vié traka
– Nou pa ped lespwa
Nou za pran an chay kalot laviya
– Nou pa ped lavwa

Nou za pran kou ki kou
Nou za pran kalot ki kalot
Nou za pran fè ki fè

An tan Lesklavaj…
Nou lévé… Vidjò !
An tan Wobè …
Nou lienné… Fò !
An tan Kovid…
Nou kakolé… A mò !

An tan tout mové tan…
– Nou toujou fè fos an vansan
– Nou toujou fè bek an gouman
– Nou toujou fè fron an rézistan

Nous za pasé dé bel moman
– Nou té dan lanchantman
Nou za viv dé bel labonm
– Nou té dan lakontantman
Nou za pran-pyé-nou a fon
– Nou té dan lépànwisman

Nou za rigolé an rigolad
Nou za anmizé an anmizman
Nou za fété an fétaj

An tan La-nwel…
– Nou kantiké… Vidjò !
An tan Kannaval…

– Nou vidéyé… Fò !
An tan Grann-vakans…
– Nou vakansé… A mò !

→   Lire Plus

Atjolman

— Par Daniel M. Berté —

Atjolman ki ti-poul sav ki fo pa yo suiv ti-kanna
pou yo pa mò néyé dapré sa proveb di…

Atjolman ki poul pa ka’y dòmi a sizedswè
an pié kako ankò pis sa vini ra kon zé bourik…

Atjolman ki manman-poul okouran ki fo’y véyé piti’y
pou pies mangous rafin pa fè bawouf anlè yo…

Atjolman ki poul ka rifizé manjé ravet ankò
pis yo ba’y labitid sèvi’y o pirina…

Atjolman ki poul pa ka graté fimié pou trapé vètè ankò
pis i ka viv nouri-lojé-blanchi an kay-poul klimatizé…

Atjolman ki poul pa ka pran lapenn chanté ankò
lè’y ponn an zé an razié pis I ka viv andidan…

Atjolman ki “poul épi diri”, tianmay pa lé sa ankò
pis YO ba-yo gou ambergè lotbò pito…

Atjolman ki poul san fouté di sav si sé ti-van o gran-van
ka fè latjé’y panché pou fè moun malpalé…

Atjolman ki’w fini kouté ou li an zafè listwè poul
kontè manti-mantè té ka konté pou vèglé’w…

Atjolman ou ka’y sav poutji poul pa ni rézon douvan kouto
lè’w ka’y konprann ki ou sé an poul…

Atjolman ou ka’y sav sa ki fè, ou ka’y santi fè,
ou ka’y taté fè, ou ka’y tété fè, ou ka’y pran fè.

→   Lire Plus

Tjenbé red, mé moli…

(Pou la JET, Jounen Enternasional pou la Tolérans 16 Novanm)

— Par Daniel M. Berté —

Annou tjenbé red manmay, mé annou moli osi yonn-dé ti-may…

An ti-may anlè laviolans pou nou ni titak tolérans
An ti-may adan médizans pou sa ni tibren plis désans
An ti-may épi la drogans pou nou pé sové ladolésans
An ti-may adan la bonbans pou nou pa trapé tro gro pans

Annou tjenbé red manmay, mé annou moli osi yonn-dé ti-may…

An ti-may adan larogans pou nou viv épi plis klémans
An ti-may an malélivans pou sa pé ni mwens endésans
An ti-may dan lé gran balans pou nou pa kréyé autan aksidans
An ti-ma’y dan lentolérans pou pé arété lé mové puisans

Annou tjenbé red manmay, mé annou moli osi yonn-dé ti-may…

An ti-ma’y dan la makrélans pou pé viv épi tibren plis pridans
An ti-may dan la jalouzans pou ni titak plis oto-ekzijans
An ti may adan la vanjans pou nou pé sa ni mwens soufrans
An ti-may dan lé maltrétans pou montré nou ni la rikonésans

→   Lire Plus

Lasoufrans

— Par Daniel M. Berté  —

Sé lasoufrans ovif
Ovif kon an bobo pitjé épi yenyen
Oben kon mak fè-cho YO brilé an lapo’w
Epi ka koulé pi kon larim adan nen…
Sé lasoufrans dékalant
Ka krazé, ka brizé ek ka ratibwazé
Ka kité’w frakasé kon karapas krab-Pak
Dékalé ek afalé anlè zékal-do
Sé lasoufrans méchant
Ka tjenbé, ka tòdé, ka frappé, ka tjotjo
Kon an patjé lenj sal anlè woch lariviè
Ek ka fésé’w atè ek danmé’w a dé pié
Sé lasoufrans silansièz
Ka fofilé an zo, an do ek an lolo,
An bra, bouden, bonda épi an boljounou
Ek an tet, an ti-dwet, an fenfon kò servo’w
Sé lasoufrans sournwaz
Ki ka rivé an dous, an manniè anba-fey
Dan griyen lagrimas pou fè konpè épi’w
Ek ka mòdé’w an tret kon chen ki pa ni met
Sé lasoufrans terbolizant
Ka démantibilé, dérayé, débiélé
Ka maté, makaté, matjilpaté
Ek fè’w kon griyav vet andidan djel an bef
Sé lasoufrans démoralizant
Ka fè ped lakat, ped lalin, ped larel
Ek ka mété’w pli ba ki an kabann vètè
Ek ka fè’w wè lannuit alè midi ka fann
Sé lasoufrans ovif, dékalant, ek méchant
Silansièz, sournwaz, épi terbolizant
Ek démoralizant toutansanm ka envayi mwen
Ek ka fè ki man sé atjòlman LASOUFRANS

→   Lire Plus

Kalinago

Pou Jounen Enternasional Solidarité épi lé Pep Amérendjen : 12 0ktob

— Par Daniel M. Berté —

Ou wè YO sòti an bonè bonmaten
an bouden twa gro mons rivé asou lanmè

Ou wè-YO vini anlè tè ki té ta’w
épi lapo blan-YO épi kò-YO
an fè

Ou wè-YO tout ri lè-YO
gadé lò’w-la
Kon adan léjand-la ou pran YO pou Bondié

Ou wè-YO sézi tout richès ou té ni
ek chayé-yo alé pa lòt-bò lanmè-a

Ou wè-YO mété adan lesklavay-YO

frè’w épi sésé’w, paran’w ki té za vié

Ou wè-YO pini-zot lè zot rifizé tou
sèvi valé ba YO anba lo kout fret-YO

Ou wè tranblad pran-YO lè’w anonsé-YO
Ki Montàn difé-a an jou té ka’y vanjé’w

Ou pa wè-YO pali, lè épi prop flech-ou
ou krévé koko zié’w pou pa té sa wè-YO

Ou pa wè-YO blenmi douvan kouraj-ou
lè’w vréyé ko’w désann di la falez modi

→   Lire Plus

(A)tansion … (Z)ozio ! 

Pou la JMZ Jounen Mondjal dé Zannimo 4 Oktob (Alfabé pou lé ti-anma’y konnet zwézo Matnik)

— Par Daniel M. Berté —

Alé alé’w ma bel Astrild
Babié babié’w ti Benngali
Chanté chanté’w ti Chivalié
Dansé dansé’w ma tit Didin
Egwèt pa bliyé lé zatrap !

Fonsé fonsé’w mon ti Faljòn
Grenpé grenpé’w mon ti Grobek
Hhhantatay, méfians dé zòm
Ifo pran gad lé Ich-di-sièl
Jako méfié’w di labalèt !

Kouri kouri’w ti Kayali
Lansé Lansé’w mon bel lwazo
Manjé manjé’w Mawten-péchè
Navidjé navidjé’w Volé o Nòw
O pièj-lagli fèt-atansion !

Pitjé pitjé’w mon ti Pikbèf
Que ta volonté… Mondié-Ségnè
Ralé ralé’w mon ti Ranmié
Soté soté’w ti Sikriyé
Toutrel tansion o kout fizi

→   Lire Plus

Man toupatou

— Par Daniel M. Berté —

Man dan zeb an savann ki van ka karésé
……dan woch an lariviè ki dlo ka rafréchi
……dan fey jòn ka tonbé pou sa fimié Latè

Man dan lapli ka fifinen anlè an kaz an tol
……dan gout dlo ka glisé anlè fey chou dachin
……dan grenn-sab ka krisé anba pié lé vivan

Man dan kalin ka fet pou tianmay kagou
……dan ziédou ka koulé dèyè madanm lanmou
……dan woz ki ka ran jwa ek chasé latristes

Man dan zwézo ka voltijé an siel lalibèté
……dan pwason ka glisé an lanmè lavanti
……dan pawol ka volé pou kontré lenjistis

Man dan ti papiyon ka dansé anlè flè
……dan la réfleksion ka fè-mwen pran konsians
……dan réyon soley ka dépliyé zel dimwazel

Man dan matjé matjè ka ba moun lémosion
……dan piébwa ka fè flè ek fwui pou nouri moun
……dan lajwa ka kléré fidji lé tianmay

→   Lire Plus

Bannann

— Par Daniel M. Berté —

Bannann bagay ki bon bel-bonnè bon-maten
Bannann bagay ka ba bel balan ek bon brez
Bannann ba bel bougres bien belman balansé
Bannann ba boug ki brav ka bouwé kon bouva

Ou ka sanm an piébwa men ou pa an piébwa
Ou parmi lé gran zeb ka pousé Matinik
Yo ka di’w ka jété men pa jété atè
Sé lè ou ka fè flè ek réjim épi pat

Ki yo kriyé’w Tinen Kavenndich Gro-Michel
Bannann-jòn Kankanbou Frésinet Makandja
Pandan an boul lanné ou nouri pep Matnik
Ek ou fè lariches sa ki té ka planté’w

Pou swagné maladi charanson té ka ba’w
YO ba’w médikaman YO kriyé klòrdékòn
Elas twa fwa élas sété pwazon pou moun
Pou tout laliwondaj tè lariviè lanmè

Sé pa wou responsab katastrof sanitè
Ka pété tjou an pep pou dé jénérasion
Sé bien lé zespwatan ki té lé fè lajan
YO pa té ignoran malè YO té ka fè

→   Lire Plus

Gran sonjé Sez Out… (Ba Yo)

— Par Daniel M. Berté —

Jou tala, lè nou tann sa…
Nou tout rété étoné… Dlo-zyé koulé
Nou tout rété estipersé… Dlo-zyé koulé
Nou tout rété estébékwé… Dlo-zyé koulé

Jou tala, lè nou tann sa…
Nou tout té débiélé… Kò krazé
Nou tout té dékalbéché… Kò krazé
Nou tout té djèl-bé… Kò krazé

Jou tala, lè nou tann sa…
Nou tout té térasé… Lespri félé
Nou tout té térorisé… Lespri félé
Nou tout té terbolizé… Lespri félé

Jou tala, lè nou tann sa…
Nou tout pé fret… Tjè déchiré
Nou tout pléré gro-dlo… Tjè déchiré
Nou tout pété-kriyé anmwé… Tjè déchiré

Jou tala, lè nou tann sa…
Nou tout priyé-mandé Bondié… Ba yo
Nou tout priyé-enploré Jéwova… Ba yo
Nou tout priyé-sipliyé Dja… Ba yo

Jou tala, lè nou tann sa…
Nou tout kolé tet… Pou nou…
Nou tout kolé zépol… Pou nou…
Nou tout kolé kò pou fè fos… Pou nou…

…Pou nou té siwmonté Gran Katastrof tala… Ba yo

Daniel M. Berté 80814

→   Lire Plus

Man pa tou sel…

— Par Daniel M. Berté —

Man pa tou sel…

Man fè fos épi Fanon pou fraternizé épi félaga Laljéri
Man dòmi an mitan makolin épi Madéla a Roben Island
Man déviré bòkay épi Césaire pou tété lapowézi matjé an kayié
Man djoubaké épi Zobel lari kay neg épi djab-la an kann bétjé

Man rimonté laviè Léza épi Glisant pou ritouvé mémwa lesklavaj
Man pran kout fè ek étidié lisé Chelchè épi Delsham
Man maché mil maché épi Mac ek Fardin Sentespri
Man brè dlo-koko ek manjé tinen-lanmori épi Tipridan

Man aprann épi Hugo ki lenstriksion sé prèmié bizwen pep-la
Man viré Ségou an Lafrik épi Maryse Condé
Man rakonté lesklavaj ba fi-mwen épi Christiane Taubira
Man goumen épi Angéla Devis pou neg trapé dwa nonm

Man tjenbé lanmen bizayel-mwen épi Nicolas Guillen
Man jwé djaz épi Louis Armstrong an lari Nouvelle-Orléans
Man chanté bra brilé pié-ni épi Eugène Mona
Man dansé zouk Kasav épi Jocelyne Bérouard

Man étidié listwa péyi-a épi Arman Nicolas
Man fè kous kouri épi Herman Panzo
Man filé mo-mwen épi kanmarad anlè lanmel lakonsians
Man mété grif an tè épi lé travayè pou Matnik ay douvan

Man avansé épi sa ki konbat pou konstwi lidantité
Man apiyé épi lé kakolè anlè sa ka sèvi dekzanp
Man pòté respé épi lé gangan pou sa ki fet avan
Man lienné épi pòwtè limiè ki ka montré chimen

Man pa tou sel…

Daniel M.

→   Lire Plus

Viv lé vakans !

— Par Daniel M. Berté —

Vakansièn,
Dékoché, détaché, dékonekté
Bliyé travay, tiyanmay, tansionnay
Pozé, pronmné, plajé
Viv lé vakansay !

Vakansien,
Débagé, débalé, débaché
Bliyé sawgasri, salopri, sovajri
Restoré, respiré, rigolé
Viv lé vakansiad !

Vakansièr
Débarasé, débouché, déchenné
Bliyé lékol, lopital, léleksion
Chanté, chwayé, chayé
Viv lé vakansman !

Vakansiè
Dékwensé, dékolé, dékouplé
Bliyé vakabonajri, vwayoutri, vandalri
Kaliné, karésé, kokiyé
Viv lé vakansri !

Vakansèz
Dédramatizé, dékrispé, dékontrakté
Bliyé kovidri, kotjinri, kouyonnri
Fété, festwayé, festivalé
Viv lé vakansaj !

→   Lire Plus

Sakrilej o Sentespri Vendrédi 17 Jwen 2022…

— Par Daniel M. Berté —

Grann stipéfaksion
Grann sidérasion
Grann enkonpréyansion
Grann lémosion
Dan Lapopilasion…

Yonndé vwayou
Yonndé voryen
Yonndé vakabon
Yonndé vandal
Konmet an sakrilej…

Yo dékalé
Yo détérioré
Yo dépotjolé
Yo démantibilé
Moniman-o-mò Sentespri…

Yo tjwé an déziem fwa 56 Spiriten
Ki tonbé pendan Ladjè 14
Yo sali mémwa yo

Men nou pa ka bliyé yo

Lonnè épi respé ba yo…

Yo tjwé an déziem fwa 5 Spiriten
Ki tonbé pendan Ladjè 39-45
Yo sali mémwa yo

Men nou pa ka bliyé yo

Lonnè épi respé ba yo…

→   Lire Plus

Pa sav… Sav

— Par Daniel M. Berté —

Tè-a ki manjé’y-la kon agoulou-gran-fal
Lariviè ki chayé’y magré i pa té pou’y
Lanmè ki pa janmen ka rifizé ayen
Yo piès pa té sav

Bertélia ki simen’y pou té nouri yich-li
Pwason ki benyen adan’y a la jwet-mabouya
Charanson ki sisé’y pas i té pran’y pou sik
Yo piès pa té sav

Krab ki té ka tété’y adan labou mang-la
Sèpan té ka dòmi adan réjim bannann
Mayengwen ek moustik té ka ponpé san moun
Yo piès pa té sav

Chien ki ka ralé moun menm si yo pres touni
Patat ki pran bato pou té alé lot-bò
Menm Kovid ki pran kan an péyi Matinik
Yo piès pa té sav

Kapitalis voras ki té lé fè lajan
Dépité ki mandé yo ba’y dérogasion
Minis ki san fouté signé lé zié fèmen
Yo, yo té sav

Doktè ki dénonsé danjé katastrof-la
Lé média ki mandé mété milié an sa
La jistis ki jijé an jijman jé-malen
Yo, yo té sav

Kontaminé ki mò an soufrans maladi
Popilasion méprizé ka viv an dézawa
Militan angajé ka goumen piétapié
Yo yo té sav

Tousa ki té ka wè katastrof envizib-la
Lé menm ki té ka tann katastrof silansié-a
Epi té ka santi katastrof sournwa-a
Yo, yo té sav

Daniel M.

→   Lire Plus

Kayé pou an déviré o péyi bòkay

An sonjé pou Emé Sézè ki foukan Abolay an 17 avril

… Initilman, pou anmizé kò’y, kapitenn-la ka pann an gran verg li-a, nèg pli wouspétè-a, oben ka fouté’y an lanmè-a, oben ka fè sé molos féros li-a dévoré’y

Lanégray ki ka santi lonyon fri, ka ritouvé adan san’y ki koulé, gou anmè Lalibèté
Ek i doubout lanégray
Lanégray asiz
doubout san YO té ka atann-li
doubout adan kal-a
doubout adan lé kabin
doubout anlè pon-a
doubout an van-a
doubout anba soley-la
doubout adan san-a
doubout
ek
lib
doubout mé pa kon an fanm fol adan libètè’y ek touni kon topi mabial lanmè ka tounen won-dan- won
ek mili:
pli doubout ki YO té ka atann
doubout adan kòwdaj
doubout a laba
doubout a labousol
doubout a lakat
doubout anba lé zétwal

→   Lire Plus

Man fè an rèv… I have a dream…

(An sonjé pou Martin Luther King ki foukan an 4 Avril)

— Par Daniel M. berté —

Man fè an rèv jòdiya!
Man révé ki an jou, menm an Alabama épi sé rasis li-a ki rayi moun anchay,
ki menm-la, an Alabama,
ti-gason nwè ek ti-fi nwè,
ka’y pran lanmen ti-gason blan ek ti-fi blan,
kon frè ek sè

Man fè an rèv jòdiya!
Ki klòch Lalibèté sonnen… anlè mòn New Hampshire !
Ki klòch Lalibèté sonnen… an wo Montàn léta New-York !
Ki klòch Lalibèté sonnen… an wo tet lé Alleghanys an Pennsylvanie !
Ki klòch Lalibèté sonnen… dépi tet lé Montàn Rochèz di Colorado !
Ki klòch Lalibèté sonnen… dépi pant la Californie !

Mé sa pa ka sifi !
Ki klòch Lalibèté sonnen… dépi tet la montàn Stone an Georgie !
Ki klòch Lalibèté sonnen… dépi an wo mòn Lookout o Tennessee !
Ki klòch Lalibèté sonnen… dépi chak mòn ek chak bos di Missisipi !
Dépi kòt chak monta’n, ki klòch Lalibèté sonnen !

→   Lire Plus

Vwayaj trajik

— Par Daniel M. Berté —

An Lafrik…

A Cap Vert… A El Mina
A Gorée… A Ouidah
A Axim…
A Cabinda

A Fernando Po… A Loanda
A Sao Tomé… A Malimba
A Loango… A Benguela

Sé la YO tjenbé Neg
Sé la YO maré Neg
Sé la YO bastonné Neg
Sé la YO matjé Neg
Sé la YO batjé Neg
Sé la YO ankalé Neg

An Latlantik…

La YO fè « le grand passage »
La YO fè Neg travèsé
La YO fè Neg alé-san-viré
La YO fè Neg vonmi fiel
La YO fè Neg désann an lanfè
La YO fè pli gran simitjè

Sé la YO fwété Neg
Sé la YO anviolé Neg
sé la YO pijé tjou Neg
Sé la YO maté révolt Neg
Sé la YO pann an verg Neg
Sé la YO fouté andlo Neg

→   Lire Plus

« Rèbel »

(Espésial dédikas ba lé fanm ki di non)

— Par Daniel M. Berté —

Yo té ka di sé yich démon
Davwè i té nwè kon vonvon
Dapré lé granjan de salon
Mé siwtou i té sa di non

I té ka fè kon jenn gason
Soté maté ek pran plonjon
I té sa goumen kon laron
Ek siwtou i té sa di non

Lè an moun té vréyé an fion
I té ka doubout o filaplon
An ladjè épi vakabon ?
La siwtou pa té ka di non

Dan konba-djol pou ni rézon
I té ni argimantasion
I pa té moun konparézon
Mé siwtou i té sa di non

Radi adan konversasion
I pa té manchot an-aksion
Toujou paré pou ba’y baton
Pas siwtou i té sa di non

Té di lonnè pou Neg mawon
Pou lé kakolè ki pran plon
Tousa ki za monté o fron
Mé siwtou ki té ka di non

→   Lire Plus

Alé ? Pa alé ?

— Par Daniel M. Berté —

Anlè an group Watsap personnaj kannaval
Té pran kom diskision si fok kouri vidé
Prèmié ki esprimé sé Medsen-lopital
Kovid tro séléra, Manmay fo pa alé !

Moko-zonbi matjé ki I pa pè misié
Pé pa kontaminé lè’y anlè échas-li
Vidé-a sé ta nou fo kouri an lari
Kovid ou pa Kovid, Manmay fo nou alé !

Karolin-zié-kokli di i bien anmerdé
Mari’y za tro boulé épi boug-la grosi
Pandan konfinman-an i pa té ka soti
I manjé trop, i lou, Manmay fo pa alé !

Matlo-sou ek konpè’y misié Brosé-kléré
Argimanté anlè an zafè tradision
Ki apré konfinman fo ni dékonprésion
Pou moun pa ped lakat, Manmay fo nou alé !

→   Lire Plus

Fanm Khokho-a

( Pou Khokho René-Corail ki pati le 13 Février 1998 )

Par Daniel M. Berté —

Fanm fè
Sagé brandi anlè
Négrès détèwminé
Pré a raché-koupé
Pou sa défann piti’y

Fanm frèl
Mé pré a protéjé
Yich-li ki fatidjé ?
Konsi sé manman-poul
Ki ka défann piti’y

Fanm fiè
Doudout pou protéjé
Yich-li ki évanwi ?
Anrajé kon tigrès
Ki ka défann piti’y

Fanm farouch
Désidé a sové
Ti-anmay-li blésé ?
Akondi Mèw Kouraj
Ki ka défann piti’y

Fanm fò
Solid, pa ka ladjé
Ti-anmay-li YO tjwé ?
Pré a krévé lelmi
Pou sa défann piti’y

Fanm foud
Vayant kon Libèté
Ki ka djidé lepeup
Dan tablo Delacroix
Pou sa défann piti’y
Daniel M. Berté 20620

 

(Estati “Liberté” Khokho René-Corail ki Trénel plas 22 Mé Fòdfrans)

→   Lire Plus

Edouard Glissant foukan…

— Par Daniel M. Berté —
Gran Glissant
Ki mété an « Lézarde » dan « Le Quatrième siècle »
Ki mété an « Malemort » dan « La Case du commandeur »
Edouard Glissant foukan…

Gran Glissant
Ou sé an « Mahagony » adan le « Tout-Monde »
Ou sé an « Sartorius »  ka kriyé: « Ormerod ! »
Edouard Glissant foukan…

Gran Glissant
« Soleil de la conscience », ki dépi « Discours antillais »a jiska « Discours de Glendon »a, kondui-nou épi « Poétique de la relation »’y-la, dan an « Introduction à une poétique du divers » ;
Edouard Glissant foukan…

Gran Glissant
Ki mennen-nou épi « Traité du Tout Monde », ek « Boises », an pasan paw « La Cohée du Lamentin », dan an « Nouvelle région du monde », éti nou ka ritouvé lé « Mémoires de l’esclavage » ;
Edouard Glissant foukan…

Gran Glissant
Ki matjé « Quand les murs tombent » ek anségné-nou la « Philosophie de la relation » ; 
Edouard Glissant foukan…

Gran Glissant
Ki chanté ba-nou « L’insoutenable beauté du monde » ;
Edouard Glissant foukan…

Gran Glissant
Ka foukan adan an « Champ d’iles » ki yo kriyé « Les Indes » ;
Edouard Glissant foukan…

Gran Glissant
Ki sé « Le sel noir » di « Terre inquiète » tala, ka rijwenn, san « Fastes », « Pays rêvé pays réel »li, lwen dé « Grands chaos » ;
Edouard Glissant foukan…

Gran Glissant
Ba’y alé épi « Sang rivé », adan « la Terre magnétique ».

→   Lire Plus

Rézolision 2022

— Par Daniel M. Berté —

Lanné pasé telman man kriyé
Man pété kod vocal-mwen
Adan an kannaval pa koté Bòdkannal
Anmizasion ? Avéglasion ? Aksion ?

Lanné pasé telman man maché
Man izé plat pié-mwen
Kon an mòso lakré si tablo lékolié
Manifestasion ? Kontestasion ? Opozision ?

Lanné pasé telman man anrajé
Man ladjé kolè-mwen
Kon mové lariviè andidan gran lanmè
Protestation ? Barajizasion ? Déterminasion ?

Lanné pasé telman man gadé
Man krévé an zié-mwen
Kon vié soulié izé afos i pòté
Kontanplasion ? Kouyonnizasion ? Vizion ?

Lanné pasé telman man touché
Man tjenbé lanmen-mwen
Kon kotjen an pòch vowrien
Volasion ? Arestasion ? Lopsion ?

Lanné pasé telman man kouté
Man bouché zorey-mwen
Kon boutey épi bouchon-fey
Féknwouzasion ? Antétasion ? Sispision ?

→   Lire Plus

Eya ! Matinitjé ! 2022 ! Eya !

— Par Daniel M. Berté —

Nou za sòti an sann
Pou tonbé an difé
Ek maché an dépann
Vié chien té ka ralé…
Mafwa, nou pa ped fwa
   Nou toujou la ! Eya !

Nou sibi lé domaj
Méchansté ek mizè
Ki antan lesklavaj
Ou lamiral Robè…
Mafwa, nou pa ped fwa
    Nou toujou la ! Eya !

Nou za pran fè siklòn
Tranmanntè ek volkan
Nou viv an klòwdékòn
Sawgas tout mové tan…
Mafwa, nou pa ped fwa
    Nou toujou la ! Eya !

Mi Kovid ka fè raj
Jes-bawriè épi mas
Konfinman ek baraj
Feknyouz tout mové kras…
Mafwa, nou pa ped fwa
    Nou toujou la ! Eya !

→   Lire Plus

Misié Mawyis

(An sonjé ba Marius Cultier)

— Par Daniel M. Berté —

Moun-mò pa mò… Mawyis pa mò
I adan dachin-la ki ka bouyi goudougoudou
I adan légliz-la éti Djab ka mayé dèyè an lapot
I pa finèt kay-li, pa koté Tèwsenvil :
Sa’w fè Mari-yus ? –Mwen la, man ka gadé mas pasé…

I an lari Fòdfrans épi Lavièsalé
Ek an lari Zabim pa koté Lagwadoup
I anlè an mason kolèj Petit Manoir
I adan an lisé pa koté Ladilon
Eti fos mizik-li ka ba manmay balan

I dan zandoli-ya ki alé pran glisad
Anlè an fèy-koko lè’y trapé an gwopwel
Pas mabouya di non lèy té mandé’y mayé
Ga zandoli-ya !… Ga zandoli-ya !!!
Mabouyaaa…. Ma-bou-ya !!!

I a L’impératrice é osi o Blénac
I pa koté La Grange épi La Bananeraie
I dan La Moïna ek adan La Bohème
I dan Lakarayib ek osi Canada
I osi an Lérop ek dan limond antié

I adan konsèwto pou an flè ek zozio
I adan swing Jazz-la ek mizik bòkay-nou
An touché piano-a ek tanmpo tanbou-a
Sapé-prélè-bòdzè épi chapo wòz-li
Ganm anlè misié-a, attansion-pokosion !

→   Lire Plus

Jé… Lavi

— Par Daniel M. Berté —

Man jwé grenndé épi an lo trichè
Wonz man sèbi
Man genyen ek man ped
Kon pandan lavi-mwen
Lavi sé an jé sèbi

Man jwé welto épi an kouyonnè
Si man genyen an fwa
Man pèdi trè souvan
Kon diran lavi-mwen
Lavi sé an welto

Man jwé bakara épi bantjè vèglè
Kat té mal distribié
Pi souvan ki rarman
Kon pandan lavi-mwen
Lavi sé an bakara

Man jwé adan danmié adan lawon bèlè
Man trapé dé kakan
Fésé moun anlè do
Kon adan lavi-mwen
Lavi sé an danmié

→   Lire Plus

Baraj

— Par Daniel M. Berté —

Baraj laraj…
Dépi yonndé-twa jou
Nonbré yo ka fléri
Ka fè moun vini fou
Ka chanboulé lavi
An lawout toupatou
Won-pwen menm-pri-isi

Baraj strikti…
Souvan yo ka paret
Ek ni moun ka siwpri
Poubel épi palet
Né-loto ek débri
Lésans ek zalimet
Vié loto kochonni

Baraj paradoks…
Pou défann Libèté
Gran rèvandikasion
Yo blotjé Libèté
Tout an popilasion
Ki bizwen siwkilé
Pou tout kalté mision

Baraj filtran…
Ka kité traversé
Lé personel swagnan
Ek de sékirité
Mé lézot travayan
Manmay lékol lisé
Yo piès yo pa adan

→   Lire Plus